در کلاف سردرگم
ايران را تا هر جای لجنزار حجره و حوزه فرو ببرند باز ايران است
مهار و توازن (چک اند بالانس در فرهنگ سياسی انگلوساکسون) باقانون اساسی امريکا در يک نظام دمکراتيک وارد شد. منظور از آن برقراری مکانيسمی است که از زياده روی قوای حکومتی (قانونگزاری، اجرائی، قضائی) و چيرگی يکی بر ديگری جلوگيری کند. اين مکانيسم در قانون اساسی دويست و سی ساله امريکا تا کنون بهترين نمونه بوده است.
اکنون در جمهوری اسلامی که، هر روز بدايع و بدعت هايش مايه شگفتی جهانيان می شود، مهار و توازن را تا پايانش برده اند. ما ديگر حتی از قوای حکومتی نمی توانيم سخن بگوئيم و هر چه هست مهار و توازن تا حد توقف است. نه تنها قوای حکومتی با مداخلات هر روزه در کار يکديگر اين وظيفه را انجام می دهند بلکه هر قوه پيوسته در جنگ با نهاد های رسمی و غير رسمی و قانونی و فرا قانونی است که ناگهان پديدار و ناپديد و نيرومند و ناتوان می شوند.
رژيم اسلامی در ايده و ساختار، از لحاظ فلسفی و قانونگزاری هردو، کامل ترين حکومت فردی و نظام پيشوائی است و چنين نظامی، بنا بر تعريف، مهار و توازن بر نمی دارد. اين نظامی است که هم اراده فقيه به موجب اصل ولايت، از طريق نبوت و امامت، منشاء الهی دارد و جای چون و چرا نمی گذارد؛ و هم به موجب قانون اساسی، هيچ مرجع مستقلی جز او نيست و همه قوا از او ناشی می شود. در چنين نظامی از قوای حکومتی مستقل سخنی نمی توان گفت که يکديگر را مهار و متوازن کنند. خامنه ای به عنوان رهبر همه سررشته ها را در دست دارد. اختيارات او بيش از يک ديکتاتور معمولی است، که به خود اجازه می دهد کار ها را از کوچک و بزرگ هماهنگ کند و جريانات گوناگون را در يک مسير اندازد. در عمل آنچه در دست خامنه ای است کلاف سردرگمی بيش نيست که با چاره انديشی شتاب آميز اخير از هميشه بهم ريخته تر شده است.
اما با نگاهی از نزديک تر، هيچ چيز طبيعی تر از هرج و مرج سازمانيافته در رژيمی که خمينی بنياد گذاشت نيست و در اينجاست که به ضعف ذاتی پرقدرت ترين نظام های ديکتاتوری می رسيم. هنگامی که قدرت و مشروعيت از يک تن ناشی می شود جز در کوتاه مدت و شرايط استثنائی ــ شخصيت فرهمند در اوضاع و احوال موقتی ــ نمی توان نظم و کارائی به يک نظام سياسی بخشيد. ديکتاتوری ها با ظاهر تمرکز قدرت، نماينده بد ترين آشفتگی ها هستند، بويژه در جهانی که پيوسته پيچيده تر می شود. مهار و توازن دمکراتيک قانون اساسی امريکا، که بسيار از زمانش پيش بود و در های جهانی را گشود که هنوز بيشتر جهانيان راهی بدان ندارند، باز در نخستين نگاه، به نظر نسخه ای برای فروبستگی ("انسداد" بی سليقه ای که در جمهوری اسلامی بکار می برند) می آيد. در مقايسه با نظامی که اختيارش در دست يک تن يا گروه کوچکی است سيستم سياسی چند مرکزی دمکراتيک با چانه زدن ها و بده بستان ها و سازش های ناگزير و وقت گيرش بسيار ناکارامد جلوه می کند. چه اندازه آسان تر است که پرونده ای را يک راست نزد ديکتاتور، عنوانش هر چه باشد، ببرند و در چند دقيقه فرايند چند ماهه را طی کنند؟
اين تصادفی نيست که در جمهوری اسلامی با بيشترين تمرکز قدرت ديکتاتوری، بيشترين از هم پاشيدگی قدرت را می بينيم. آخوند ها کوشش خود را کرده اند که ايران را به سطح خويشتن پائين بياورند و به رياست جمهوری رساندن کسی همچون تازه ترين متصدی اين مقام را، که حقا جانشين شايسته پيشينيان تابناک خويش است، می بايد بزرگ ترين دستاوردشان شمرد.
ولی ايران را تا هر جای لجنزار جهان حوزه و حجره فرو ببرند باز ايران است. جامعه ايرانی آن اندازه دستمايه فرهنگی و زير ساخت اجتماعی و غنای خاطره تاريخی دارد که با اين شيوه ها قابل اداره نباشد. دليل اصلی حرکت به پيش دمکراسی در پنج قاره جهان همين است که جامعه ها پپچيده تر شده اند و کشور داری با راه حل های ساده استبدادی نا ممکن است. خمينی خود با همه اوضاع و احوال استثنائي اش، در آنچه به کشور داری، و نه ساختن چنين هيولای رقت آوری، ارتباط می يابد فروماند. نشانه های از هم پاشيدگی حکومت در همان سال های خمينی نمودار شد. اينکه او نيز مانند جانشين سزاوارش، عمدا به هرج و مرج حکومتی دامن می زد باز تصادفی نيست. ديکتاتور ها، بی بهره از مشروعيت دمکراتيک، در جامعه های پيچيده امروزی ناگزير از تحمل و باج دادن به مراکز قدرت هستند و برای نگهداری خود، هم بر شمار چنان مراکز می افزايند، هم از کشاکش آنها بهره می برند، و هم پيوسته مردمان بی قابليت تری را "به کار های گران می فرستند."
* * *
وصله تازه ای که بر اين خرقه آلوده (آلوده به همه چيز) که نامش جمهوری است دوخته اند، يک اقدام نوميدانه دفاعی است ــ دفاع از ولايت فقيه ساختگی که همه مشروعيتش از نفت و سرنيزه است، و دفاع از رژيمی که به تندی رو در سراشيب بحران ويرانگر سياست خارجی دارد. دو سه ماهی از يکدست شدن حکومت به سرکردگی سينه زنان حسينيه ها و اوباش بسيجی، عموما با "دانشنامه" های مهندسی و دکترا، برنيامده، رهبران جمهوری اسلامی خود را با موقعيتی تحمل ناپذير روبرو يافتند. گروهی خويشاوند و "بچه محل،" بکلی پرت از واقعيات، با شتابزدگی کرکسان گرسنه، مقامات اجرائی را "يک بدين دست و يک بدان چنگال" ميان خود تقسيم می کردند و چشمان آزمند بر غنيمت های اصلی دوخته بودند. در درون، سياستشان چالش کردن دستگاه قدرت نسل اول پيروزمندان انقلاب بود؛ و در بيرون چالش کردن جبهه دولت های بزرگ غرب که با يک نگاه به گروه تازه فرمانروايان، متحد تر از هميشه به اين نتيجه رسيدند که ديگر بس است.
افزودن يک لايه ديگر تصميم گيری با گسترش اختيارات مجمع تشخيص ... به منظور مهار کردن گروه تازه فرمانروايان است؛ و در آشفته بازار حکومت اسلامی، اين تدبير نيز نتيجه ای نخواهد داشت. مهار در همه جا ممکن نيست؛ ناشيگری و فساد همچنان کار خود را خواهد کرد. اما توازن مدت هاست که در اين رژيم جايش را به ايست و بن بست داده است.
http://www.d-homayoun.info/
