قیام‌های پرشور: انقلاب جنسی ایران/ نوشته‌ی پردیس مهدوی/ انتشارات دانشگاه آکسفورد/2008
پردیس مهدوی، دانش‌آموخته‌ی انسان‌شناسی از دانشگاه کلمبیا، در مجموعه سفرهای تابستانی‌اش به ایران از ٢۰۰۰ تا ٢۰۰٧، دست به پژوهشی زد تا ببیند جوانان ایرانی چگونه با محدودیت‌های اعمال‌شونده از سوی دولت درباره‌ی رابطه‌ی جنسی پیش از ازدواج یا غیر-ازدواجی کنار می‌آیند. پی‌آمد این پژوهش، کتابی است که بی‌گمان خوانندگان آمریکایی را شگفت‌زده خواهد ساخت (و چه بسا دچار شوک خواهد کرد)، خوانندگانی که می‌پندارند سیاست‌های اجتماعی سخت‌گیرانه‌ی دولت ایران خود به خود در رفتار واقعی پاره‌ای از جمعیت انتقال یافته است. در واقع، کتاب مهدوی نشان می‌دهد که جوانان ایرانی راه‌هایی برای ایجاد رابطه‌ی جنسی یافته‌اند
جوانان ایرانی و انقلاب جنسی ایران
مرروری بر کتاب قیام‌های پرشور: انقلاب جنسی ایران از پردیس مهدوی
ایان چیسلی
| |
خواننده می‌تواند از روی همین کتاب، به آسانی، پی‌ببرد که در ایران نه تنها رابطه‌ی جنسی بیرون از ازدواج رخ می‌دهد بلکه پدیده‌ای تقریبا همه‌گیر است. چون رویکرد مهدوی کیفی بوده است پس وی درباره‌ی نمایش آماری رفتارِ میان طبقههای اقتصادی و مناطق جغرافیایی تفسیری ارائه نمی‌دهد. نمونه‌های آماری وی عمدتا پسران و دختران سکولار طبقههای متوسط و بالای تهران بوده‌اند، و از مردم فقیرتر بخش‌های مذهبی‌تر تهران نیز نمونه‌های آماریی شرکت داشته‌اند. مهدوی، در جایی از این کتاب، فرض خود را بر این می‌گذارد که شمال تهران سرچشمه‌ی مُد برای دیگر بخش‌های کشور است؛ چنان که تغییراتِ پی در پیِ (مُد) در آن جا، کم کم همه‌ی کشور را در بر می‌گیرد. متاسفانه، او در توصیف این روند شواهد مستقیم اندکی آورده است.
برخی از آن تغییرات، مانند سُر دادن روسری به بالای پیشانی، تغییراتی همه‌گیر هستند. کسانی که در این آزمون که در سال ٢۰۰٧ انجام شد شرکت کرده‌اند هیچ ترسی از نیروهای انتظامی امور اجتماعی و اخلاقی نداشته‌اند، و اگر بازداشت می‌شدند، نشانه‌ای از سربلندی ایشان بود. اما تکان‌دهنده‌ترین و پیشروترین جنبه‌ی کتاب مهدوی، توصیفی است که وی از فعالیت‌های پشت در اتاق خوابِ جوانان ایرانی به دست می‌دهد. وی نشان می‌دهد که بسیاری از جوانان ایرانی، رابطه‌ی جنسی پیش از ادواج را در متن "روابط سالم" کاملا به‌هنجار می‌دانند. نمونه‌های آماری وی در این کتاب نه تنها درباره‌ی نگرش لیبرال‌شان به رابطه‌ی جنسی، رُک و صادق هستند بلکه کاملا مشتاق‌اند تا مهدوی را کمک کنند به موقعیت‌هایی دسترسی مستقیم داشته باشد که در غربی‌ترین کشورها نیز آن موقعیت‌ها را رادیکال می‌دانند. مشارکت مهدوی در یک سکس-پارتی احتمالا نشان دهنده‌ی آن نیست که بیشتر جوانان تهرانی چنین رفتاری دارند.
بیشتر دیده‌ها و شنیده‌های مهدوی همانندی بسیاری با مسایلی دارد که جوانان غربی را به هیجان می‌آورد: قرار گذاشتن، تطبیق دادن فرد با رفتار همسالان‌اش، و سخت‌گیری پدر و مادرها. گزارش‌هایی که مهدوی از نمونه‌های آماری خویش گردآورده است نشان می‌دهد که جوانان ایرانی چگونه از محدودیت‌های فضای عمومی پرهیز می‌کنند. فن‌آوری در این میان نقش عمده‌ای را بازی می‌کند؛ تلفن همراه و چت اینترنتی، و ام. اس. ام. تماس اجتماعی را در هر جا ممکن می‌سازد، توی خیابان یا در مدرسه. خودروها نیز برای تعامل و گاهی ایجاد رابطه‌ی جنسی، فضای نیمه-خصوصی‌ای را فراهم می‌‌آورند.
به نظر می‌رسد والدین، یکی از نیروی سوق دهنده‌ی جوانان در دگرگونی عرف‌های جنسی و اجتماعی باشند. چندین نفر از نمونه‌های آماری پژوهش مهدوی گزارش داده‌اند که در تابستان ٢۰۰٧، پدر و مادرهایشان قرارهای پیش از ازدواج را به‌هنجار و پذیرفتنی می‌دانند. برای مثال، وقتی جوانان آمریکایی به خاطر شرکت در یک مهمانی پر سر و صدا بازداشت می‌شوند، والدین‌شان از بیرون آوردن ایشان از زندان شرمسار می‌گردند، برخی از پدر و مادرهای که مهدوی در کتاب خود از آنها گزارش می‌دهد شادمانه می‌شتابند تا فرزندان‌شان را از بازداشتگاه رهایی دهند و از مجازات کردن ایشان پرهیز می‌کنند.
مهدوی هم چنین از مهمانی‌هایی گزارش می‌دهد که خود والدین برای فرزندان و دوستان‌شان بر پا می‌کنند، و خود ایشان از مهمانی بیرون می‌روند تا نسل جوان را آزادتر بگذارند. این گزارش احتمالا تکان‌دهنده‌ترین و شگفت‌انگیزترین گزارش کتاب باشد: این واقعیت که نسل قدیمی‌تر، رفتارهای اجتماعی را شکلی از اعتراض علیه محدودیت‌های دولت می‌دانند، شاهدی است بر این که مُدهای رفتاری نه فقط در قشر جوان و غنی و سکولار، که در اقشار دیگر جمعیت نیز شایع شده است.
خواننده‌ی غربی، که دیدگاه سیاسی خودش را دارد، ممکن است این دگرگونی هنجارهای جنسی در ایران را پیشرفتی مثبت بداند، اما نقاط منفی عینی‌ای هم دارد. نمونه‌های آماری مهدوی از بیماری‌های واگیر جنسی و انواع دیگر بیماری‌های جنسی دانش اندکی دارند. آگاهی اندک از مسایلی مانند ایدز و شیوع آنها می‌تواند پی‌آمدهای اجتماعی و سیاسی کلانی به همراه داشته باشد. به هم چنین، والدینی که مهدوی گزارش می‌دهد سقط غیرقانونی جنین را روشی برای جلوگیری از آبستنی می‌دانند که روز به روز مردم‌پسندتر می‌شود، و این واقعیت را نادیده می‌گیرند که تاثیرات منفی احتمالی (چنین روشی) به‌راستی می‌تواند وحشت‌آور باشد. جوانانی که در این کتاب مورد پژوهش قرار گرفته‌اند، به‌سختی از کاندوم استفاده می‌کنند؛ و این امر از سوی به خاطر آگاهی اندکی است که آنها از این موضوع دارند، و از سوی دیگر به خاطر عدم دسترسی به آن و نیز داوری اجتماعی خرید آن می‌باشد.
بهداشت یاران و آموزش‌گران رابطه‌ی جنسی در ایران خودشان را در موقعیتی می‌بینند که باید با امواج کلان تغییرات هنجاری روبرو شوند، اما از سوی دولت هیچ پشتیبانی نمی‌شوند و یا مواد لازم را در اختیار ندارند. مهدوی، پس از به دست دادن نمونه‌های دلسردکننده‌ای، به برخی از کارهای دلگرم کننده هم اشاره می‌کند؛ چندین بهداری در تهران جوانان را آموزش داده و درمان می‌کنند. این بستگی به دولت دارد که بدین برنامه‌های دلگرم‌کننده ادامه دهد و آنها را الگوی خویش قرار دهد، یا هم چنان واقعیت‌های اجتماعی را نادیده بگیرد. دولت همواره خواسته است تا در برنامه‌ریزی خانواده مداخله کند، از ترویج خانواده‌های گسترده در سال‌های نخستین انقلاب گرفته تا حمایت از خانواده‌های کوچک‌تر در دهه‌ی هفتاد، اما رابطه‌ی جنسی پیش از ازدواج با ارزش‌های اسلامی پیوند دارد و بنابر این دولت حساسیت ویژه‌ای روی آن دارد.
بحث اصلی کتاب این است که رفتارها و هنجارهای اجتماعی متغیر، خودشان به اندازه‌ی کنش مستقیم سیاسی اهمیت دارند. مهدوی نظریه‌های پست مدرن «خرده فرهنگ‌ها» را به کار می‌گیرد تا بگوید جوانانی که چنین رفتارهای نوینی دارند تاثیر واقعی‌ای بر فرهنگ بزرگ‌تر خواهند داشت. مرز بین «انقلاب فرهنگی» و تغییر واقعیِ سیاسی، روشن نیست. مهدوی به مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ٢۰۰٥ از سوی ستاد انتخاباتی اکبر هاشمی رفسنجانی اشاره می‌کند که جوانان را هدف قرار داده و به کارشان گرفته بود. وی این را نمونه‌ای از کاربست سیاسی سلایق نوین در موسیقی و پوشاک می‌داند. اما معمولا رابطه‌ی جنسی رفتاری محرمانه است که باید پشت درهای بسته روی دهد و این، فرهنگ همگانی را دست نخورده و بی‌تغییر می‌گذارد و یا تنها سطحی‌ترین تغییرات را درش ایجاد می‌کند.
http://www.gozaar.org/template1.php?id=1148&language=persian
گذار - چشم‌اندازی برای حقوق بشر و دموکراسی در ایران
A Forum on Human Rights and Democracy in Iran
