با توجه به پیشینه جمهوری (!) آخوندی می توان پیش بینی کرد که نه با سازمان بین المللی انرژی اتمی همکاری خواهد کرد نه در مورد تروریسم کنار خواهد آمد. گفتگو ها با اوباما شکست خواهد خورد...
می توان تصور کرد که رژیم اسلامی پیش از آنکه کار به برخورد نظامی بکشد از هم بپاشد...
بقیه اش را ما خود کرده ایم و خود می باید چاره کنیم
فرصتی که حکومت آخوندی از دست داد
داریوش همایون
داریوش همایون
انتخابات شگفت آور امریکا را، هم اکنون، در هزاران گفتار در سراسر جهان از هر سویه آن بررسی کرده اند و همچنان خواهند کرد. اینکه جوانی سیاه پوست، از پدری از کنیا در افریقا که سال های کودکی اش را بخشی در اندونزی بسر برده است و برادری کنیائی و خواهری اندونزی دارد به ریاست جمهوری امریکا برسد به خودی خود کیفیتی باورنکردنی دارد. از این شگفت تر فرازش (صعود) شهاب آسای اوست. تنها هشت سال پیش او نمی توانست حتی به کنگره حزب دمکرات راه یابد زیرا کسی نبود و هنگامی که بیست و دو ماهی پیش نامزدی خود را برای ریاست جمهوری اعلام کرد ــ بی هیچ امکانات مالی و ماشین سیاسی ــ هیچ کس بختی به او نمی داد. باراک اوباما، ماشین سیاسی کلینتون ها را چالش می کرد ــ گذشته از هماوردان دیگر در حزب دمکرات ــ که بیست سال برای پیروزی خانم کلینتون در انتخابات امسال بسیج شده بود. با اینهمه امروز اوباما به رغم رنگ پوست خود، و پدر مسلمان کنیائی، و نام میانی خطرناک حسین که جمهوریخواهان مانند تپانچه ای بر شقیقه اش گذاشتند، با کمتر از یک دهه فعالیت در عرصه عمومی رئیس جمهوری انتخاب شده امریکاست.
اما این تنها یک گوشه شگفتی این انتخابات را باز می گوید.
برای نگرنده ای که شش دهه ای رویداد های جهانی را همچون بخشی از زندگی روزانه خود بسر برده است توفان عواطفی که اوباما در چهار گوشه جهان برپا کرده پدیده ای یگانه است. می توان گفت که صد ها میلیون غیر امریکائی در پنج قاره جهان ماه ها با اوباما در سلوک شگفتی زای ش همراه بودند. او را نه تنها در امریکا، نماد پیروزی امید بر ترس می شمرند که درست است. همه سرگذشت او جز این نیست.
پیامد های پیروزی اوباما ــ او هم اکنون انگاره image امریکا را در جهان دگرگون کرده است ــ خود موضوع بحث های فراوان است و به ویژه برای ایرانیان اهمیت دارد. آیا امریکائیان در برابر جمهوری اسلامی کوتاه خواهند آمد؟ آیا اوباما جمهوری اسلامی اتمی را تحمل خواهد کرد؟ او بر خلاف بوش که سخن از محور شرارت و دولت های نابکار می گفت دم از گفتگوی رو در رو با مانند های احمدی نژاد می زند و اولویت ش نه جنگ بلکه سر و صورت دادن به اقتصادی است که حکومت جمهوریخواه با همدستی دمکرات های کنگره لگام ش را به دست های بی مسئولیت پلوتوکرات ها داد تا صد ها تریلیون دلار را در چاه پر نشدنی آزمندی سرازیر کنند. به این پرسش احتمالا یک امریکائی ایرانی جمهوریخواه ــ بیشتر امریکائیان ایرانی جمهوریخواه اند ــ و ایرانی امریکائی مشروطه خواه، مانند بسیاری ایرانیان امریکائی، بهتر می تواند پاسخ بدهد. او در نوشته ای خطاب به همفکران ش در حزب مشروطه ایران پرتو تازه ای بر موضوع می اندازد.
* * *
آقای شایان آریا از استان واشینگتن با پیشینه فعالیت در حزب جمهوریخواه امریکا و سال ها لابیگری برای جلب پشتیبانی سیاستگران امریکائی از آزادیخواهان ایران به ویژه قربانیان تجاوز به حقوق بشر خطاب به همفکران خود و در واقع بخش بزرگ تری از ایرانیان امریکائی از اینجا آغاز می کند که آنان ترجیح می دادند مک کین در جای اوباما می بود زیرا پیروزی اوباما را برای امر خود ــ آزادی ایران ــ مصیبت بار می شمارند. او می پذیرد که مک کین سخنان سخت تری درباره رژیم اسلامی می گفت ولی یادآور می شود که چنانکه هشت سال گذشته بوش نشان داد این سخنان در همان حدود مانده است. سناتور مک کین اگر هم پیروز می شد قدرت و امکانات لازم را برای رسیدن به مقاصد خود در مورد رژیم اسلامی نمی داشت و دست او از اوباما ضعیف تر می بود.
نویسنده موقعیت کنونی را چنین تحلیل می کند: با افزایش شمار سناتور ها و نمایندگان دمکرات در کنگره امریکا اوباما خود به خود در موقعیت نیرومند تری از مک کین خواهد بود که می بایست با کنگره زیر تسلط حزب مخالف کار کند و محدودیت های بیشتری را در تدوین سیاست های خود در رابطه با جمهوری اسلامی بپذیرد. اوباما نه تنها با کنگره ای، بیشتر از حزب خود، سر و کار خواهد داشت بلکه محبوبیت فوق العاده اش در میان امریکائیان به او دست کم در دو ساله نخست موقعیت بسیار نیرومندی خواهد بخشید. بر این می باید آمادگی بیشتر اروپائیان و دیگران را برای همکاری با اوباما افزود. او به مراتب آسان تر از مک کین خواهد توانست اروپائیان را با سیاست های خود همراه سازد و در شورای امنیت و سازمان ملل متحد قدرت بزرگ تری به دست آورد.
آنگاه در پاسخ اینکه معنای همه این ها برای ایرانیان امریکائی و برای رژیم چه خواهد بود می نویسد امریکا می باید با جمهوری اسلامی مذاکره کند و خود پرزیدنت بوش نیز با همه سخنان درشت بر ضد رژیم اسلامی هم اکنون این فرایند را آغاز کرده است. جمهوری اسلامی بار دیگر یک فرصت تاریخی را برای گشودن مشکل خود با امریکا از دست داده است. دست های جمهوری اسلامی تا پیش از این پر بود. بهای نفت در بالا ترین، و عراق در هرج و مرج بود، و امریکا سخت به کمک ایران نیاز داشت. بوش که در درون و بیرون امریکا ضعیف شده بود و ریاست جمهوری ش به پایان می آمد از یک پیروزی دیپلماتیک به عنوان میراث خود استقبال می کرد. اینهمه فرصت مناسبی به رژیم اسلامی می داد که با دست بالا وارد مذاکره با رئیس جمهوری شود که در ضعیف ترین شرایط قرار داشت. اما بار دیگر دچار اشتباه حساب شد و بالا تر از اندازه بازی کرد.
اکنون همه این شرایط با ریاست جمهوری اوباما تغییر کرده است و خواهد کرد. نفت پائین افتاده است و ایران در وضع نامساعد مالی قرار دارد. عراق امن تر شده است و رئیس جمهوری تازه هیچ یک از ضعف های بوش را ندارد. او با دست هائی بسیار نیرومند تر وارد گفتگو خواهد شد. اما با توجه به پیشینه جمهوری اسلامی می توان پیش بینی کرد که رژیم نه با سازمان بین المللی انرژی اتمی همکاری خواهد کرد نه در مورد تروریسم کنار خواهد آمد. گفتگو ها با اوباما شکست خواهد خورد؛ و او که مخالف گزیدار نظامی است بهتر از پیش خواهد توانست پشتیبانی دیگران را برای تحریم های اقتصادی تازه به دست آورد. اگر ما مخالفان کار خود را درست انجام دهیم فرصت هائی خواهم یافت که در گذشته نداشته ایم.
* * *
براین تحلیل واقعگرایانه چیز زیادی نمی توان افزود. جمهوری اسلامی رو به پائین دارد و امریکا نیرومند تر و تاباور تر از آن است که در تهران یا در محافل چپ اصلاح نشده می پندارند. (یک مشکل امریکا ژرفای استراتژیک بی کرانه آن است که اجازه بد ترین اشتباهات و زیاده روی ها را می دهد و باز مجال اصلاح و جبران می گذارد).
می توان تصور کرد که رژیم اسلامی پیش از آنکه کار به برخورد نظامی بکشد ــ که به عنوان واپسین گزیدار در دستور اوباما نیز هست و هیچ نمی توان در این باره دچار اشتباه شد ــ در شکنندگی فزاینده اش از هم بپاشد. ولی ناتوانی وشکنندگی، بیشتر می تواند به بی حرکتی بینجامد که فاجعه خواهد آورد. می باید امیدوار بود که رژیم از این واپسین فرصت ها بهره بگیرد و مشکلات خود را با امریکا دست کم در مهم ترین جا ها برطرف سازد. بقیه اش را ما خود کرده ایم و خود می باید چاره کنیم.
